ارتباط شاخص های تن سنجی با شیوع دیابت در جمعیت شهری تهران

مقدمه: چاقی به عنوان مهمترین عامل خطرساز ابتلا به دیابت نوع 2 شناخته شده است. هدف از این مطالعه بررسی ارتباط شاخص های مختلف تنسنجی شامل نمایه توده بدنی (bmi)، دور شکم (wc) و نسبت دور شکم به دور باسن (whr) با پیشبینی شیوع دیابت بود. مواد و روش ها: در یک مطالعه مقطعی بین سال های 80-1377، 7033 نفر (4041 زن و 2992 مرد) از جمعیت 69-30 ساله شرکت کننده در مطالعه قند ولیپید تهران بررسی شدند. شاخص های تن سنجی طبق یک پروتکل استاندارد اندازه گیری شد. اندازه گیری قند خون ناشتا و پس از مصرف 75 گرم گلوکز نیز در تمامی افراد انجام گرفت. تعاریف چاقی عمومی و شکمی و دیابت بر اساس معیارهای who صورت پذیرفت. یافته ها: شیوع دیابت در کل جمعیت 4/13% بود که در این میان زنان سهم بیشتری (5/14%) نسبت به مردان (9/11%) داشتند (001/0p<). شیوع دیابت در افراد مبتلا به چاقی عمومی و چاقی شکمی با احتساب wc و whr به ترتیب 19، 18 و 5/20 درصد محاسبه شد که به میزان معنی داری از شیوع آن در افراد غیر چاق (به ترتیب 11، 6 و 4/13 درصد) بالاتر بود. در آزمون رگرسیون لجستیک نسبت شانس (or) ابتلا به دیابت در افراد مبتلا به چاقی عمومی و شکمی با احتساب wc و whr پس از تعدیل برای سن و سابقه فامیلی دیابت در مردان به ترتیب (87/2-64/1)17/2، (94/2-66/1)21/2 و (3-84/1)36/2 و در زنان به ترتیب (77/1-2/1)46/1، (88/2-79/1)37/2 و (98/3-96/1) 79/2 بود (001/0p<). پس از تعدیل برای سایر شاخص های تن سنجی، whr در هر دو جنس کماکان شاخص مهمی در پیشگویی ابتلا به دیابت بود (نسبت شانس 2 و 96/1 به ترتیب در مردان و زنان، 001/0p<) در حالی که bmi در زنان و wc در مردان تأثیر خود را در پیشگویی دیابت از دست می دادند. در بررسی اثر همزمان چاقی عمومی و شکمی در افزایش خطر ابتلا به دیابت، بیشترین or مربوط به همزمانی چاقی عمومی و چاقی شکمی بر اساس whr یا wc بود. نتیجه گیری: whr شاخص تن سنجی سودمندی برای شناسایی افراد دیابتی در هر دو جنس است. در مقایسه با whr، bmi در زنان و wc در مردان تهرانی شاخص های مناسبی برای پیشگویی ابتلا به دیابت نیستند.